Jedną z grup docelowych, dla której zaprojektowana i zrealizowana została oferta dostępnych zajęć w ramach projektu "Bliżej sztuk", byli seniorzy i seniorki. W kwietniu i maju odbyły się trzy warsztaty edukacyjno-artystyczne w Starej Oranżerii pod hasłem "Sztuka w trzech wymiarach".
Klub Królewskich Przyrodników_Arachne w Ogrodzie
Pająki od zawsze budziły w ludziach mieszane odczucia. Jako stwory prowadzące skryty tryb życia, obdarzone jadem, posiadające wiele oczu i odnóży, a więc zupełnie odmienne od spotykanych na co dzień zwierząt, przeważnie wywoływały lęk. Z drugiej strony, ich siła, niezwykłe zdolności konstruktorskie i niebywała żywotność bywały obiektem podziwu i kultu.
![](/public/upload/posts/medium/547dccc5a988d.jpg)
![](/public/upload/posts/medium/547dccc61f011.jpg)
W starożytnym Egipcie wierzono, że pająk to wcielenie bogini Neith, przędącej nitki ludzkich żywotów. W Babilonie wiązano te bezkręgowce z boginią Ishtar, a w Grecji i Rzymie z Ateną i Minerwą. Boginie te były też opiekunkami rzemiosła i sztuki, symbolami mądrości oraz nauki. W greckiej mitologii pająk pojawia się również w micie o Arachne, która stając w szranki z boginią, zostaje zmieniona w ośmionożnego stawonoga. Pajęczaki pojawiają się, jako ważne symbole, również w wielu innych kulturach na całym świecie. W Afryce jako bóg Anansi, w Ameryce w opowieściach ludów Iktomi, Lakota, Hopi, nawet w Japonii i wśród australijskich Aborygenów…
![](/public/upload/posts/medium/547dccc6a33b8.jpg)
Jak jednak naprawdę wygląda świat pająków? Przede wszystkim są bardzo liczną grupą. Naukowcy opisali ponad 44.000 gatunków, a wiele ciągle czeka na odkrycie. Stawonogi te charakteryzują się stałymi elementami budowy. Posiadają głowotułów, odwłok, osiem odnóży krocznych, szczękoczułki i nogogłaszczki, jednak w zależności od trybu życia, mogą znacząco różnić się od siebie. Przejawia się to nie tylko w kształtach ciała, ale przede wszystkim w kolorach. Niektóre z pająków przypominają swoim wyglądem błyszczące klejnoty, mieniąc się wszystkimi kolorami tęczy. Niesamowita jest również rozpiętość ich rozmiarów. Najmniejszych gatunków niemal nie dostrzeżemy gołym okiem, największe przekraczają 30 cm rozstawu odnóży!
![](/public/upload/posts/medium/547dccc73c276.jpg)
Niemal wszystkie gatunki posiadają jad, jednak tylko nieliczne stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia. Na szczęście nie ma wśród nich żadnego żyjącego w Polsce. Pająki używają jadu do paraliżowania i wstępnego trawienia swoich ofiar. Mogą też za jego pomocą się bronić. Rzadko jednak kąsają i wolą przed człowiekiem schować się lub uciec.
Kolejnym pajęczym „wynalazkiem” jest pajęczyna. Ta delikatna struktura, zbudowana z białkowych nici, jest wytrzymalsza na rozrywanie niż stal, oczywiście o tej samej grubości. Pajęczyny służą nie tylko jako pułapki do chwytania ofiar. Przędza może być również wykorzystana do budowy gniazda, kokonów jajowych, specyficznych „drogowskazów”, a nawet do latania! Znane nam z jesiennej pory zjawisko babiego lata, to właśnie tysiące pajęczych nici, na których zwierzęta podróżują na duże odległości.
Sposoby polowania też mogą się różnić. Jedne pająki korzystają z pajęczyn, często o bardzo różnych kształtach: lejków, płacht, prostych, pojedynczych nitek. Inne aktywnie szukają swoich ofiar, z pomocą doskonałego wzroku. Niektóre używają lassa, inne wyskakują spod ziemi, są też takie, które strzelają lepką cieczą. W taki sposób unieruchamiają swój posiłek z całkiem sporego dystansu.
Pająki odgrywają ogromną rolę w środowisku, nie pozostają też bez znaczenia dla nas. Pochłaniają każdego dnia ogromne ilości owadów, z których wiele traktujemy jak szkodniki. Muchy, komary, karaczany, gąsienice, ćmy… to tylko część bogatego, pajęczego menu. Tak więc napotkany w domu, niechciany, ośmionożny stawonóg może stanowić niemałe wsparcie w naszej walce z niechcianymi gośćmi. Nieprzypadkowo uważano kiedyś pająki, zwłaszcza te zamieszkujące ludzkie siedziby, za przynoszące szczęście. Te, które mieszkają w naszych ogrodach, pomagają nam chronić rośliny.
Na najbliższym spotkaniu Klubu Królewskich Przyrodników w Łazienkach Królewskich spróbujemy poznać świat pająków z ich perspektywy. Przekonamy się, że nie są tak straszne jak się o nich powszechnie sądzi. Wyruszymy też na krótki spacer aby przekonać się które z nich możemy napotkać wśród drzew i krzewów porastających łazienkowskie alejki.
tekst i foto: Darek Kucharski