Peripatos cd.

5 maja 2014

Poszukiwanie prawdy lub władzy: techniki argumentacji i perswazji.

Na spotkanie Peripiatos, które odbyło się pierwszego maja, przybyliśmy w wyjątkowo licznej grupie. Czy sprzyjał temu długi weekend, majowe ciepło, tłumy w Łazienkach Królewskich, czy też bardzo ciekawy temat spotkania – trudno określić. Rozmawialiśmy o retoryce. W starożytnej Grecji retoryka pojawiła się wraz z demokracją. Prosty lud, który chciał zastąpić doskonale wykształconą arystokrację na wysoko postawionych stanowiskach, potrzebował nauczycieli.

Adwokaci, sędziowie czy politycy musieli nauczyć się, jak mówić, żeby mówić skutecznie. Tę wiedzę mogli nabyć – za odpowiednie kwoty – u sofistów, płatnych mentorów. Sofiści twierdzili, że prawda nie istnieje: polityka polega wyłącznie na umiejętnej perswazji i grach słownych. Krytykuje to Platon; twierdzi, że retoryka jest szkodliwa, tworzy iluzję. Jedynym dobrym sposobem osiągania wiedzy i dążenia do prawdy jest dialektyka. Lata później, retorykę rehabilituje Arystoteles. Mówi, że sztuka ta pozwala nam dotrzeć do tego, co jest prawdopodobne, co może się wydarzyć.

Pojęciem ważnym dla retoryki w ujęciu Arystotelesa jest sylogizm, jako rodzaj dedukcyjnego rozumowania składającego się z dwóch przesłanek oraz konkluzji. Na przykład: skoro wszyscy ludzie są śmiertelni, a Sokrates jest człowiekiem, Sokrates jest śmiertelny. Prawidłowo zbudowanego sylogizmu nie da się obalić, jest on w konieczny sposób prawdziwy. Spryty mówca może przechytrzyć słuchacza, poprzez ukrycie w sylogizmie wygodnych dla siebie przesłanek. Zazwyczaj są to sądy, z którymi intuicyjnie jesteśmy skłonni się zgodzić, jednak wypowiedziane jako osobna część argumentu, prawdopodobnie jawiłyby się nam jako jednoznacznie fałszywe.

Spotkanie zakończyliśmy omówieniem wielu innych technik retorycznych. Znalazły się wśród nich takie jak odwoływanie się do emocji słuchacza, porównywanie oraz dawanie przykładów, ograniczanie tematu i układanie argumentów w odpowiedniej kolejności czy też zasada jedności stylów - aby wywrzeć największe wrażenie na słuchaczu powinniśmy przeplatać ze sobą wyrafinowany styl wysoki, mowę potoczną oraz język powszechny. Wszyscy zgodziliśmy się, że temat retoryki jest ważny nie tylko w kontekście starożytnej Grecji: perswazja, także w naszych czasach, jest wszechobecna.

Quest for Truth or Power: Techniques of Argumentation and Persuasion

On the last Peripatos meeting, that has happened 1st of May, we were present in an especially large group. Was it due to the long weekend, the warmth of May, crowds in Łazienki Królweskie or just a very interesting topic of our meeting – it is difficult to say. We were talking about rhetoric. In Ancient Greece rhetoric appeared along with democracy. Common people who wanted to replace excellent-educated aristocracy on high-ranking positions, needed teachers.

Lawyers, judges or politicians needed to learn how to speak if they want to speak efficiently. They could gain this knowledge – for certain amount of money – from sophists, paid mentors. Sophists claimed that truth does not exist: politics is only about skillful persuasion and linguistic games. It was criticized by Plato: in his opinion, rhetoric is harmful, creates an illusion. The only good way of gaining knowledge and reaching the truth is dialectics. Years later, rhetoric was rehabilitated by Aristotle. He says that through rhetoric we may reach the world of what is only probable, what is possible to happen.

An important concept of rhetoric according to Aristotle is a syllogism, as a method of deductive reasoning, consisted of two premises and a conclusion. For instance: since all human are mortal and Socrates is a human, Socrates is mortal. A correctly built syllogism is impossible to refute, it is necessarily true. A clever speaker may outsmart the listener by hiding convenient (from his point of view) premises in the syllogism. They are usually opinions that we are intuitively ready to agree with, but as a separate part of an argument they would probably seem to us as clearly invalid.

We have finished our meeting with the discussion about many other rhetorical techniques. It was possible to find among them: appealing to emotions of the listener, comparing and giving examples, delimiting the topic and listing the arguments in particular order or the principle of the unity of styles – to astonish the listener we should interlace the sophisticated high style, colloquial speech and everyday language. We have all agreed that the topic of rhetoric is important not only in the context of the Ancient Greece: persuasion, also in our times, is omnipresent.

Tekst: Martyna Rydzewska