Kobieta w sztuce - warsztaty dla dorosłych

20 kwietnia 2017

Właśnie otworzyliśmy cykl edukacyjny „Kobieta w sztuce” poświęcony dziełom z królewskiej kolekcji malarstwa Stanisława Augusta. Spotkania towarzyszą wystawie jednego obrazu "Ariadna opuszczona przez Tezeusza" autorstwa Angeliki Kauffmann. Dzieło pochodzi z Państwowych Zbiorów Sztuki w Dreźnie, a jego autorką jest jedna z najznamienitszych malarek w XVIII-wiecznej Europie. Na wystawie czynnej do końca lipca w Pałacu na Wyspie oprócz drezdeńskiego płótna można zobaczyć „Portret księżnej Pubblicoli Santacroce”, który został namalowany przez tę samą artystkę na zamówienie księżnej jako podarunek dla Stanisława Augusta.

Cykl „Kobieta w sztuce” stanowi idealną okazję do rozmowy o historii sztuki z feministycznego punktu widzenia. Na pierwszym spotkaniu o tytule „Kobiety versus mężczyźni. Jan Victors i jego obrazy z Warszawy i Nowego Jorku” spojrzeliśmy na dwa dzieła holenderskiego mistrza, który był czynny w Amsterdamie w latach 1630-1676. Victors uczył się malarstwa w pracowni Rembrandta i, podobnie jak on, chętnie podejmował starotestamentową tematykę, malując kompozycje w brunatno-ugrowej kolorystyce.   

Wraz z uczestnikami warsztatu rozmawialiśmy o obrazie "Ezaw sprzedaje Jakubowi prawo starszeństwa za miskę soczewicy". Powstałe w 1653 roku dzieło należy do łazienkowskiej kolekcji. Jego treść zyskuje na czytelności w kontekście innej kompozycji twórcy, pochodzącej z Nowego Jorku – „Rut i Noemi”. Stanowi ona pendant obrazu z kolekcji Stanisława Augusta. Obie realizacje silnie ze sobą korespondują nie tylko na płaszczyźnie formalnej, ale i znaczeniowej. Ich treści wzajemnie się dopełniają, gdyż łazienkowski obraz mówi o męskiej walce i rywalizacji, nowojorski zaś o kobiecej przyjaźni, współczuciu i przywiązaniu. Nie wartościując przypisanych danym płciom konkretnych postaw, artysta pokazał, że mężczyzna i kobieta zyskują na psychicznym umocnieniu i wewnętrznym rozwoju w ramach wzajemnej konfrontacji. 

Choć zaproponowane przez Victorsa skonstrastowanie tego, co męskie z tym, co kobiece jest mocno powiązane z biografią autora, to jego kompozycje posiadają uniwersalne znaczenie, aktualne także i dziś. Zachęciło to nas do spojrzenia na obrazy nie tylko w historycznym kontekście, uwzględniającym sztukę i niderlandzkie obyczaje w XVII wieku, lecz również w świetle ponadczasowych problemów ról kobiet i mężczyzn w społeczeństwie. 

fot. Paweł Czarnecki