"Zakończenie totalnej anarchii". Młodzież licealna ocenia Konstytucję 3 maja

5 maja 2021

Przypadająca w bieżącym roku 230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest świetną okazją do przyjrzenia się okolicznościom powstania dokumentu, jego treści oraz roli dziejowej. Łazienki Królewskie, jako rezydencja współtwórcy aktu, Stanisława Augusta, przygotowały z tej okazji szereg propozycji dla osób zainteresowanych problematyką, w tym lekcje muzealne.

22 marca 2021 r. miało miejsce szczególne spotkanie, w którym wzięła udział klasa 2D Liceum Ogólnokształcącego im. Piotra Skargi w Pułtusku. Składało się ono z dwóch części. Najpierw odbyła się lekcja "Konstytucja 3 maja", a następnie uczennice i uczniowie podzielili się z nami swoimi doświadczeniami z wizyt w muzeach oraz oczekiwaniami i potrzebami związanymi z edukacją muzealną.

Po wszystkim klasa została poproszona o przygotowanie "prac domowych". Jedno zadanie polegało na zaprezentowaniu skojarzeń z Konstytucją 3 maja, drugie - na wyborze któregoś z jej postanowień i wyjaśnieniu, na czym polegało jego kluczowe znaczenie. Odpowiedzi okazały się bardzo interesujące i wskazywały na to, że dzieło Sejmu Czteroletniego pozostaje ważne do dziś. Bez wątpienia świadczy o tym poniższy wybór, w którym oddaję głos autorkom i autorom.

Kluczowe postanowienia

"Najważniejsze jest dla mnie postanowienie dotyczące wolności, swobody i tolerancji religijnej, ponieważ nie powinniśmy być oceniani i poniżani przez pryzmat tego, jaką religię wyznajemy, co w poprzednich latach miało miejsce wiele razy. Ludzie powinni czuć się bezpiecznie i swobodnie ze swoimi poglądami oraz wartościami".

"[Art.] VII. Król, władza wykonawcza. Moim zdaniem jest najważniejszy, gdyż nadaje większe uprawnienia królowi, ale również ustanawia Polskę monarchią dziedziczną. Dzięki temu rozwiązaniu nie mogła się powtórzyć sytuacja, gdy przeciwnicy Rzeczypospolitej wybierają dla niej króla".

 "Ustanowienie katolicyzmu jako religii panującej, przy równoczesnym zachowaniu tolerancji religijnej i wolności wyznania. Jest to dobre postanowienie, ponieważ każda religia była wolna i tolerowana".

"Ujednolicenie państwa spowodowało jego wzmocnienie, trójpodział władzy zapewnił większą kontrolę i zapobiegał sprawowaniu rządów tylko przez władcę, a dziedziczność tronu miała zapobiegać okresom bezkrólewia w przypadku np. śmierci władcy".

 "Uważam, że najważniejszym postanowieniem Konstytucji 3 maja jest gwarancja tolerancji religijnej, ponieważ świadczy to o wolności wyznaniowej. Zapobiega także ocenianiu ludzi przez pryzmat ich religii. Można czuć się lepiej i bezpieczniej we własnym kraju, co powinno być priorytetem".

W odpowiedziach pojawiło się również zniesienie wolnej elekcji, zmiana ustroju państwa na monarchię konstytucyjną czy zakaz zawiązywania konfederacji. Jako pozytywne skutki często przywoływanej likwidacji liberum veto wskazano m.in.: "zakończenie totalnej anarchii (...), skuteczne obrady sejmu, większe szanse na prawidłowy rozwój Rzeczypospolitej, prostsze uchwalanie prawa".

Skojarzenia z Konstytucją

Wśród skojarzeń z Konstytucją pojawiły się - obok większości postanowień - postacie zasłużone dla jej powstania i uchwalenia (Stanisław August, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, Adam Stanisław Krasiński, Stanisław Małachowski), a także wartości: patriotyzm i niepodległość. Prace zawierają jednak również odwołania do dalszych, tragicznych losów państwa, stąd też znalazły się w nich: konfederacja targowicka, insurekcja kościuszkowska i rozbiory.

Część autorek i autorów przedstawiła problematykę w formie graficznej, tak jak w poniższych przykładach.

*

Chciałbym podziękować wszystkim uczennicom i uczniom, od których otrzymałem prace wykorzystane do przygotowania niniejszego wpisu: Paulinie Chrustowskiej, Patrickowi Czerwonce, Gerardowi Gemzie, Julii Kaczmarczyk, Jakubowi Karczewskiemu, Aleksandrze Lechowicz, Idze Myślak, Igorowi Olewnickiemu, Martynie Olszewskiej, Oldze Zawadzkiej, P.K. oraz osobom pragnącym pozostać anonimowymi. Spotkanie nie byłoby możliwe bez zaangażowania ze strony Pani Anny Krawczyńskiej, nauczycielki historii z pułtuskiego LO im. Piotra Skargi, oraz Ludmiły Waślickiej, edukatorki Muzeum Łazienki Królewskie.

Dokładne informacje o lekcji muzealnej "Konstytucja 3 maja" można znaleźć w tym miejscu.

Dr Kamil Frejlich

Dział Edukacji Muzealnej MŁK